Hoe benader ik (mijn eigen) perspectieven?

3d Background minimal white wall scene, minimal abstract background 3d rendering abstract geometric shape gray color. Stage for awards

Leraren bevinden zich overal in snel veranderende contexten die door verschillende vormen van globalisering worden aangedreven, wat resulteert in unieke hedendaagse uitdagingen. Onlangs nog ervoeren we de drastische effecten van een wereldwijde pandemie in alle domeinen van het leven – inclusief het (hoger) onderwijs. We waren getuige van een versnelde overgang naar online onderwijs als gevolg van veiligheidsmaatregelen die werden genomen om de gezondheid van studenten en personeel te beschermen. Uit de ervaringen met COVID-19 lockdown onderwijs blijkt dat individuele studenten verschillend werden getroffen door deze maatregelen. Bijzonder kwetsbare leerlingen werden onevenredig zwaar getroffen door de aanpassingen in het onderwijs, waardoor juist die groepen die zich al in een precaire positie bevonden een verhoogd risico op uitsluiting liepen (Mhandu et al., 2021). Data op zowel instellingsniveau als regionaal en Europees onderzoek leveren harde bewijzen dat ongelijkheid van kansen in het hele hoger onderwijs blijft bestaan, zowel online als offline. Kenmerken als seksuele geaardheid, geslacht, etniciteit, huidskleur, religie, functiebeperkingen of sociaaleconomische klasse beïnvloeden vaak de toegang tot, het succes van en de betrokkenheid bij het hoger onderwijs (Heide, 2022)

Concept

Leraren bevinden zich dus zowel binnen als buiten de klas in voortdurend veranderende contexten die elkaar beïnvloeden. Jezelf situeren in deze “contexten binnen contexten” kan spannend, overweldigend en moeilijk zijn.

Toch is het belangrijk om na te denken over de relatie tussen onze individuele attitudes en deze contexten, omdat onze fundamentele overtuigingen bepalen welke waarden we uitdragen, ons begrip van de wereld, en hoe we betekenis geven aan alles wat om ons heen gebeurt (Marsen, 2008). Bovendien bepalen ze de rationaliteit die we met ons meedragen in de klas en ons gedrag in die ruimte. De manier waarop ons gedrag de klas en de interacties in de klas beïnvloedt, is complex door de vele factoren die daarbij een rol spelen. Jezelf persoonlijk ‘situeren’ in een bepaalde context verwijst naar bewustzijn van de manieren waarop iemands aanwezigheid en positie – met inbegrip van persoonlijke waarden, voorkeuren en macht – bepaalde dynamieken teweegbrengen die een omgeving beïnvloeden.

Positionaliteit is een concept waarmee we kunnen begrijpen welke rol we in bepaalde sociale interacties innemen. Het is de sociale, culturele en politieke context die je specifieke identiteit creëert en invloed heeft op de manier waarop je de wereld bekijkt en begrijpt. Voor digitaal onderwijs houdt positionaliteit het bewustzijn in van de manieren waarop onze persoonlijke ervaringen en achtergrond onze interacties en percepties in de digitale klasomgeving beïnvloeden. Zo helpt positionaliteit de onzichtbare sociale dynamieken van het virtuele klaslokaal onder woorden te brengen. Reflecteren over positionaliteit door je perspectief op een bepaalde situatie te onderzoeken en hoe dit je gedrag vormt, helpt om beter te begrijpen hoe je persoonlijke achtergrond en levenservaring die situatie vormen en beïnvloeden. Het identiteitswiel (figuur 1) kan nuttig zijn om na te denken over je identiteiten. Het laat de vele en verschillende manieren zien waarop mensen zich sociaal identificeren.

Als leraar is het belangrijk na te denken over het effect dat je hebt op de digitale klasomgeving, vooral als je bedenkt hoeveel macht leraren hebben in vergelijking met studenten in de hiërarchische structuur van onderwijsinstellingen. Anders gezegd, in vergelijking met leerlingen krijgen leerkrachten over het algemeen meer agency in de klascontext, dat wil zeggen het handelingsvermogen om je ervaring actief te sturen door middel van specifieke interventies die gewenste resultaten opleveren, in tegenstelling tot het passief onderworpen zijn aan omstandigheden.

Figuur 1. Overgenomen uit Kalish, C., Medley, T., & Adams, D. (2021, 3 juni). Hoe medische praktijken de reis naar diversiteit, acceptatie en inclusie kunnen voortzetten. MGMA. https://www.mgma.com/resources/human-resources/how-medical-practices-can-continue-the-journey-tow

Scenario

Dit jaar geef je een online vak met een collega met wie je nog niet eerder hebt samengewerkt. De collega heeft je vriendelijk uitgenodigd om tijdens de lunch over een kopje thee kennis te maken. Tijdens het gesprek bespreken jullie jullie aanpak om bepaalde sociale en politieke thema’s in de cursus met studenten te bespreken. Tot je schrik ontdek je dat de collega heel anders over de thema’s in kwestie denkt dan jij, wat je erg ongemakkelijk maakt. Het lijkt erop dat ook de collega een beetje verrast is door je standpunt.

Je vindt het merkwaardig dat je collega geschokt leek door jouw opvattingen, terwijl zij duidelijk de in jouw ogen schokkende opvattingen hadden. De interactie doet je nadenken over het feit dat jouw opvattingen voor anderen als schokkend kunnen worden ervaren, wat leidt tot een reflectie over jouw perspectief en wat daarachter zit.

Uitdaging (15 minuten)

Schrijf een kleine reflectie over je identiteit waarin je ingaat op de onderstaande vragen. Het doel van deze schrijfoefening is je bewust te worden van de sociale, politieke en culturele contexten die jouw wereldbeeld bepalen. Er zijn geen foute antwoorden, en je mag je richten op meerdere identiteitskenmerken.

Reflectie

Wat zijn je verschillende identiteiten?
Onder welke context vallen jouw identiteiten: sociaal, politiek of cultureel – of combinaties daarvan?
Wanneer, waar en hoe heb je je identiteit leren kennen?
Wanneer heb je voor het eerst een sociale, politieke of culturele identiteit gevoeld of ervaren?
Hoe hebben één of meer van je identiteiten zich tijdens je leven ontwikkeld of zijn ze veranderd?
Hoe vormen jouw identiteiten en je context je identiteit, d.w.z. wat maakt je identiteit uniek?
Hoe beïnvloeden je identiteiten je perceptie van de wereld?
Wat betekenen je persoonlijke achtergrond en geleefde ervaringen voor je bewustzijn van specifieke ervaringen, zoals uitsluiting?

Voorbeeld

Ik ben een student wiens ouders geen hogeronderwijsdiploma hebben behaald, waardoor ik een eerste generatiestudent ben. Maar ik ben ook een witte man die in mijn eigen land naar de universiteit gaat, waardoor ik niet weet het is om me in een nieuw land, een nieuw systeem en een nieuwe cultuur te bevinden. Het gemis van gemeenschappelijke ervaringen met de mensen om me heen die een eerste generatiestudent met een migratieachtergrond ervaart is me daarom onbekend. Ik weet uit de eerste hand hoe het is om de verschillende barrières te ervaren die eerste generatiestudenten tijdens hun studie kunnen tegenkomen. Ik deel echter niet de ervaring van de belemmeringen waarmee studenten met een migrantenachtergrond kunnen worden geconfronteerd – zoals afgewezen worden voor banen en stages vanwege veronderstellingen over hun taalvaardigheid. Ik ben echter ook paspoorthouder van het land waar ik verblijf en heb dus niet de ervaringen met migratie waarvoor een visum nodig is en loop geen risico’s voor deportatie.

Verdieping

Om een beter begrip te krijgen van de meervoudige overlappende contexten die de online onderwijsomgeving mede vormen, moeten docenten naast kennis van de cursusinhoud worden toegerust met kennis van de bredere dimensies die relevant zijn voor de virtuele klas. Het vereist met name bewustzijn van online klasomgevingen als ingebed in instellingen, die op hun beurt worden beïnvloed door hun lokale maatschappelijke context, die op zijn beurt is gesitueerd in een geglobaliseerde context. Vanuit dit bewustzijn kunnen leraren dan de competentie ontwikkelen om zich in deze “contexten binnen contexten” te situeren om onderwijs te bewerkstelligen dat de diversiteit van de leerlingen in de klas omvat.

De micro-learning module ‘Explore How Your Biases Affect Digital Learning’ is een leermiddel dat helpt de competentie te ontwikkelen om je eigen vooroordelen te herkennen en hoe daarmee om te gaan in een digitale onderwijssetting. Het nodigt je uit om na te denken over hoe je je verhoudt tot de sociale dimensies van de micro (klaslokaal), meso (institutionele), macro (maatschappelijke) en meta (mondiale) context. Zie ook Richtlijn 1 ‘Develop awareness and practice self-reflection’ in ons Handboek e-Inclusion.